CULTUURHISTORIE
dit plan en deze website zijn nog in ontwikkeling
HET MOLENAARSERF op De Hemmes
is ontwikkeld op de eeuwenoude manier waarop het veenlandschap in de Zaanstreek bewoond wordt
een Zaans buurtschapje met klaine hoissies, de herbouw van een molen en historische houtloodsen.
in januari 2022 is het plan Het Molenaarserf in aanmerking gekomen voor de Erfgoeddeal van de RCE; wat een mooie erkenning van de cultuurhistorische waardes van het plan en een fijne financiële bijdrage!
Het Molenaarserf bestaat uit een mengeling van huisjes, loodsen en de herbouw van molen De Zaadzaaijer. Deze molen wordt op dezelfde locatie als weleer in oude luister hersteld, maar gaat nu elektriciteit opwekken voor het dorpje. Voor verdere informatie over deze herbouw verwijzen we naar de hemmesgroep
Fundering:
Een Zaans houten huis is licht van gewicht en was daardoor geschikt voor de slappe veengrond. De oude huizen werden op slieten en poeren ‘op kleef’ gefundeerd, zo ‘dreven’ ze op het sponsachtige veen. Gelukkig waren ze van hout zodat ongelijkmatige verzakkingen redelijk konden worden opgevangen.
De klaine hoissies van studioKRAMER zijn nog lichter en staan, hoog op de poten, op niet gefundeerde betonnen stelconplaten. Door het stalen onderstel blijven de huisjes recht en kunnen eventueel worden bijgesteld. Onderzocht wordt of een fundering van infiltratiekratten tot de mogelijkheden behoort.
Hout als bouwmateriaal:
Hout is typisch Zaans. Vanouds waren het de houtinkopers in de Zaanstreek die naaldhout uit Scandinavië haalden. Goedkoper dan eiken en met z’n lange lengtes geschikt voor de scheepsbouw, gevels en constructie van gebouwen als molens, woningen en pakhuizen. Ambachtslieden bouwden zeewaardige schepen. Hun aanwezigheid en deskundigheid zorgden ervoor dat ook de woningen in een prachtig bouwpakket ontwikkeld werden (want wat is zo’n houten huisje anders dan een omgedraaide boot, met spanten en geteerde overlappende planken?)
Hout als bouwmateriaal staat opnieuw in de belangstelling door de fijne eigenschappen in een wereld die veel duurzamer moet worden. Hout is een prima manier van CO2-opslag, het is licht van gewicht, waardoor er veel minder fundering nodig is, het is makkelijk te isoleren tussen de stijlen en de natuurlijke uitstraling doet weldadig aan. Het wordt steeds duidelijker: de houten eeuw komt eraan.
- hout als constructiemateriaal:
Net als in de Zaanse houtbouw is bij de huisjes van studioKRAMER de draagconstructie losgekoppeld van de wanden; gebinten en spanten worden nu op een moderne wijze met een CNC-frees uit multiplex gezaagd, inclusief korbeel en sleutelstuk om de aansluiting van kolom en balk vorm te geven. De gebinten staan op een economische afstand van 1,20 meter en geven de ruimte een plezierige onderverdeling; de spanten zijn meteen de basis voor kasten en planken, want aan opbergruimte heb je in een tiny house nooit genoeg.
- houten gevelbekleding:
Om de houten draagconstructie zit een moderne, zowel thermisch als akoestisch, zeer goed geïsoleerde schil, die waterkerend is. Deze gevel wordt afgewerkt met een open gevel van verticale latten uit gemodificeerd vuren. Dit is een andere – modernere – manier dan de getrapte weeg, rabat en staand schot om het water buiten te houden en waarmee het hout een langere levensduur krijgt dan vroeger het geval was.
- Houten kozijnen:
- Houten binnenafwerking:
Zaanse huisjes werden niet gemetseld en gepleisterd: behalve de poeren en de schouw was alles van hout – ook de afwerking van het interieur.
Berken- of populierentriplex is de afwerking van de wanden tussen de gebinten; een warm en natuurlijke
xxx
xxx
xxx
kleurgebruik:
Zoals in het verleden het naaldhout geconserveerd moest worden en pigmenten aan de lijnolie toegevoegd werden om de verf langer houdbaar te krijgen, kan de gevelbekleding in kleuren uit de Zaanse kleurenwaaier gekozen worden door de kopers. Door het gebruik van deze kleuren ontstaat een veelkleurig, maar samenhangend straatbeeld.
Zaanse houtbouw is er van sober en doelmatig tot rijkversierd: iedereen kon (ook naargelang de portemonnee het toeliet) een individuele uitstraling aan zijn woning geven. Dit is ook mogelijk bij de huisjes van studioKRAMER.
- De dakrand is verkrijgbaar in recht en strak, maar ook geschulpt of anders afgewerkt verkrijgbaar
- Opbouw met zadeldak in 3/4/5-steek, windveren, eventueel geschulpt en voorzien van een makelaar
- De vloer bevindt zich zo’n 60 centimeter boven maaiveld; een eenvoudig stoepje geeft toegang tot het huisje
- Luiken en zonnerakken zijn verkrijgbare onderdelen om het zonlicht (gefilterd) tegen te houden, net als weleer.
De klaine hoissies worden in de Zaanstreek ontworpen, ontwikkeld en geproduceerd door (veelal kleine) plaatselijke ondernemers.
hier vind je later de meewerkende bedrijven.
Zaanse huisjes werden gebouwd in een ‘droog’ en modulair systeem. Het huisje kon uit elkaar gehaald worden zonder het materiaal onbruikbaar te maken. Ook zijn er diverse huizen over de weg getransporteerd; omdat de woningen zo licht zijn, is dit mogelijk.
De klaine hoissies op het Molenaarserf hebben een tijdelijke vergunning voor 10 jaar. Na die tijd zijn ze op een dieplader te zetten om vervoerd te worden naar een nieuwe bestemming, bijvoorbeeld weer als compacte woning of als werkatelier, B&B-huis, mantelzorgwoning, recreatiewoning…
Stedebouwkundige setting:
De Zaanse huisjes komen natuurlijk het best tot hun recht in de zo karakteristieke manier van stedebouwkundige verkaveling van het landschap. Dat is nou precies de opzet van het Molenaarserf: bij de herbouw van de molen De Zaadzaaijer komt dit buurtschapje aan lange paden, die de Zaan in steken. Kleinschalig in opzet, met gevoel voor de menselijke maat. Met de openbare buitenruimte als verlengstuk van de woning. Zelfstandig en toch ook samen in een ouderwetse community.